Prvi put nakon restauracije, posle više od tri godine odsustva iz zemlje, čuveni krater iz Trebeništa, najznačajnije otkriće s kraja VI i početka V veka pre nove ere, ponovo je u Beogradu. Od večeras (19) posetioci Narodnog muzeja moći će da vide ovo remek delo u novom sjaju nakon restauracije u Italiji.
Ovaj važan događaj upriličen je povodom obeležavanja Dana Narodnog muzeja u Beogradu, koji ove godine proslavlje 167 godina od svog osnivanja. Tačno u podne, u Atrijumu Narodnog muzeja darodavci i saradnici dobiće zahvalnice, zaposleni plakete, i biće saopšteno ime laureata nagrade za najbolji diplomski rad iz oblasti arheologije.
Izložba “Italija i restauracija velićanstvenog kratera – Kneževsko blago Narodnog muzeja”, koju će nakon obraćanja direktorke ove ustanove Tatjane Cvjetičanin otvoriti Predrag Marković ministar kulture, informisanja i informacionog društva Srbije i Armando Varikjo, ambasador Italije u Srbiji, postavljena je u Beogradu, nakon što je prikazana u Palati Kvirinale u Rimu i u Palati “Monte di Pieta” u Padovi.
Ponos zbirke grčkih starina Narodnog muzeja – “Veličanstveni krater”, koji je jezgro izložbe – restaurisali su stručnjaci iz Specijalne direkcije za arheološka dobra iz Rima, Đovana Bandini, Marina Anđelini i Olipmija Kolačiki. Osim kratera sa tronošcem, na izložbi je još trideset eksponata među kojima ističemo masku i sandale od zlatnog lima, šlem od bronze i zlata, pehar od srebra i zlata, rog, ukrasnu iglu, aribalos, iz Trebeništa, i hidriju, cediljku od bronze, pojaseve, minđuše, srebrnu grivnu, zlatno prstenje, priveske od ćilibara, iz Novog Pazara…
Bronzani krater, iz starijeg gvozdanog doba, u kome se čuvalo vino, otkrio je 1930. godine arheolog Nikola Vulić u selu Gorenci kod Trebeništa (Makedonija), a od sredine tridesetih godina XX veka deo je stalne postavke Narodnog muzeja.
Kao izuzetan nalaz i redak primer rada u metalu iz VI veka pre n. e., vazda je bio predmet interesovanja publike i istraživača. Iako već dva puta konzerviran – drugi put šezdesetih godina XX veka – zahtevao je nov tretman budući da je stara smola od koje je bio napravljen nosač posude počela da popušta.
– Konzervacijom i analizom kratera bavio se tim stručnjaka iz različitih ustanova. Osim što smo radile na čišćenju očuvanih bronzanih delova i fragmenata kratera, radile smo i na utvrđivanju procesa izrade različitih elemenata sa kratera. Proporcije kratera ustanovili su Alesandro Denezi i Silvija Gambardela upoređujući mere i proporcije sličnih kratera iz istog perioda – iz Trebeništa (Nacionalni muzej u Sofiji) i Viksa (Šatijon na Seni, Francuska).
Korišćenjem antičke mere (dlana) dobile smo novi, blago promenjeni i izduženi izgled kratera. Jedno od najzanimljivijih otkrića usledilo je zahvaljujući analizi ostataka tragova zemlje i ostataka gline sa kalupa korišćenih u izradi kratera. Sve upućuje na to da je ostrvo Egina moguće mesto radionice, a ne Korint, Eubeja, jug Italije ili pak Sparta kako se ranije mislilo – rekle su nam Anđelini i Kolačiki.
Da su u kneževskim grobovima, pa i u Trebeništu gde je nađen krater o kome je ovog puta reč, sahranjivani moćnici, arheolozi još nisu sasvim sigurni. Nalazi iz Trebeništa i Novog Pazara, ali i drugi, navode na ovu pretpostavku. Naime, kneževski grobovi centralnog Balkana izuzetno su raskošni grobovi pod humkama, bogati grobnim prilozima – zlatom, srebrom, ćilibarom – simbolima moći i ugleda, što se može zaključiti i po ovoj izložbi u Atrijumu Narodnog muzeja koju je osmilila Vera Krstić u saradnji sa Đovanijem Đentilijem, a koju možete videto do 30. juna.
Rekonstrukcija sledeće godine
Kao što znamo, novi idejni projekat rekonstrukcije Narodnog muzeja je završen, njegov autor je arh. Vladimir Lojanica, a u ovom trenutku čeka se novac za izradu izvođačkog projekta.
– Drugim rečima, tek pošto izvođački projekat bude okončan, a mi se tome nadamo u toku ove godine, uslediće dobijanje građevinske dozvole i početak rekonstrukcije zdanja. U Muzeju se ipak radi, najviše što se može. Muzej nije zatvoren, ponosna sam na katalog zbirke kneza Pavla koji smo upravo priredili na engleskom, sa našim izložbama gostujemo u drugim muzejima, u Srbiji i Evropi, ali sam svesna da su to samo segmenti muzejske delatnosti. Mlađe generacije zaista nemaju priliku da saznaju da ne mora daleko da se ode da bi se videle značajne stvari, da njih imamo na Trgu Republike – ocenila je direktorka Narodnog muzeja Tatjana Cvjetičanin i podsetila da upravo u Firenci gostuje izložba “Srbija zemlja fresaka” iz fonda Galerije fresaka, koja je zbog velikog interesovanja publike produžena, a velike su šanse i da bude preneta i u Rim.
Iduće godine sledi prvo veliko predstavljanje Narodnog muzeja u Rusiji na Danima kulture Srbije.
