Vuna je od pamtivijeka bila osnovna sirovina od koje su ljudi pravili odjevne predmete. Od vune se pravila i posteljina. Teško bismo danas mogli zamisliti život modernog čovjeka bez vune. Doduše, modema proizvodnja je pronašla neke nadomjestke vuni od plastike, poliestera, sintetike, ali ništa od tih novih industrijskih preparata ne može zamijeniti vunu. Dopuna vuni može biti samo pamuk, lan i svila. Danas se vuna obrađuje na najsuvremeniji način i od nje se proizvode najkvalitetnije i najfinije tkanine koje služe za odijevanje civiliziranog čovjeka.
Vuna zbog svoje kvalitete i prirodnih toplinskih svojstava služila je čovjeku u najprimitivnije doba njegovog postojanja. Postupnim razvojem, čovjek i prirodna dobra koja su ga okruživala počinje suvremenije upotrebljavati i koristiti za svoje svrhe. Životinjsku kožu i dlaku s kože pomalo počinje prerađivati i podmirivati potrebe svoje obitelji i zajednice u kojoj žive.
Industrija tekstilnih i vunenih proizvoda do nedavno u našim je krajevima bila potpuno nerazvijena, a oni artikli od vune koji bi se i pojavili na našem tržištu čovjeku težaku bili su nepristupačni zbog svoje visoke cijene. Zato se po našim selima,pa i u unutrašnjosti, uzgajala stoka, ovce, a u brdskim krajevima koze. U ranije doba prije nekoliko stoljeća ženski i muški odjevni predmeti bili su isključivo od vune i nešto ukrašeni svilom. Zato se uzgajanju ovaca poklanjala velika pozornost. Bilo je obitelji koji su pored ostale stoke imali i po nekoliko stotina ovaca. U kasnu jesen, zimu i rano proljeće ovce bi hranili i tjerali na ispašu po svojim ogradama i pašnjacima. Držanje ovaca je bilo jako unosan i koristan posao. Od ovaca se dobiva meso, vuna, i koža. Meso služi za prehranu, vuna za odjeću, a koža za obuću.
Naši preci ovaj posao su obavljali na vrlo primitivan način. Vunu od koze narod je nazivao kostret. Kozja vuna je slabije kvalitete od ovčje. Skidanje vune sa ovaca naziva se šišanje ili strženje ovaca. Ovce se šišaju uglavnom jedanput godišnje, i to ljeti. Janjci se odnosno šiljež (naziv za odraslo janje) šišaju u jesen, kad se vrati iz planine s ispaše. Postojale su posebne makazice kojima su se šišale ovce. Ostriženu vunu je trebalo najprije oprati. Najčešće na obližnje rijeke, jer nisu imali dovoljno vode za ispiranje vune. Opranu vunu trebalo je dobro osušiti i razvrstati po kvaliteti, jer sva vuna nije iste kvalitete. Kvaliteta vune ovisi od koje je vrste ovaca, pa čak i s kojeg je predjela ovčjeg tijela. Nije ista kvaliteta vune s ovce zvane meri-no ili s dalmatinske ovce. 0 kvaliteti vune ovisi za koju vrstu odjeće će se ta vuna upotrijebiti.
Kod obrade, vuna se najprije raščupa, onda se izgrebe (grubo ravnanje) tkz. grebenama, potom se izgargaša (fino ravnanje) na kraju složi se u kudilju. Tada je pripremljena za predenje. Svrha greberanja i gargašenja je da se vuna što bolje istanča i izgladi radi lakšeg prela.
Grebene su veća čvršća četka s dugim (oko 10 cm) željeznim zupcima.
Gargaše su naprave načinjene na kvadratastoj dasci (veličine oko 30x30cm) na kojoj su s jedne strane pričvršćene smotane željezne kuglice, a druga strana je prazna. Na jednoj strani gargaša kao i grebena nalaze ručke. U funkciji su samo u paru svaka posebno nema nikakav značaj. Kod rada s gargašama postupak je isti kao i kod grebena. Da bi se vuna mogla presti potrebno je imati kudilju (preslicu), vunu i vreteno. Kudilja se pravila od drveta kod nas se pravi najčešće od borovih grana zato, jer borove grane pri vrhu imaju nekoliko malih izraslih ogranaka u krug na jednom mjestu. Kad se kudilja napravi te grančice služe da se na njih može postaviti smotak, ili kako bi to domaće žene nazivale kudilja vune a ujedno grančice podkresane služe da smotak vune ne bi klizao prema dolje kad se prede. Veličina i debljina kudilje je različita, ovisi o potrebi žene koja na njoj prede, a njena je veličina do 1 metar.
Kad se prede kudilja se zadjene za pas (struk) pregače (traverce) lijevom rukom se čupa vuna, a desnom se okreće vreteno i tako se dobiva konac, predivo, predivo se omotaje oko vretena sve dok se ne oprede cijela kudilja vune. Ovaj konac zvali su prteni konac.
U našem kraju prele su isključivo žene. U nekim krajevima naše zemlje kudilje za prelo su izrađivali posebni seoski majstori, čak bi se drvo rezbarilo, a prodavale bi se na pazarima i mjesnim dernecima. Dobiveno predivo od vune nije još bilo gotovo za pletivo, njega je trebalo premotati u klupka da bi se mogla vršiti daljnja obrada. Kad se pređa premota u klupko to je tek prva faza u postupku prela vune. Nakon toga slijedi druga faza koja se naziva pripredanje.
Kad se vuna oprede dobiju se dosta tanke niti, i takova se ne može upotrebljavati za pletivo. Potrebno je obaviti pripredanje. Postupak pripredanja sastoji se u slijedećem: za ovu obradu vune trebalo je imati pribor koji se nazivao pripredalo (neki ovu alatku nazivaju još prepredalo).
Pripredalo se pravilo obično od suhog drveta. Alatka je velika oko 40 cm, okruglog je oblika na sredini je promjera do 3 cm, a prema krajevima se sužava, da bi na krajevima promjer iznosio jedva 1 cm.Centimetar od krajeva pripredalo je malo zasječeno i zadebljano da pređa ne bi mogla spasti dok se primotava (pre-motava).
Pripredanje se odvijalo na slijedeći način: osoba koja pripreda stavila bi 2 – 3 (kluka) pređe u jednu posudu da joj pređa ne bježi dok obavlja posao, potom po jednu nit od svakog klupka zaveže za pripredalo i sve te niti spoji u jednu deblju nit, zatim uzme pripredalo u desnu ruku, (ako nije ljevoruka) i okreće pripredalo u ruci, kad dobro splete te niti u jednu nit primota, oko sredine prepredala i tako se radnja obavlja dok svu pređu od pojedinačnih klupaka ne primota u jednu deblju nit. Kakva će novodobivena nit biti, ovisi o tome koliko se pojedinačnih niti premotalo u jednu cjelinu i što će se ovim koncem plesti, kljičati ili tkati. Pripredena pređa prije upotrebe za daljnju obradu ponovo se primotaje u novo klupko, da bi se s njom moglo lakše rukovati.
Takvo dobiveno predivo primotano u klupko prije pletenja potrebno je razmo-tati na kančila u macete. Primotavanje pređe u macete vršeno je s pomoću alatke zvane rašak. Predivo se obvezatno primotavalo u kančila kad ga je trebalo tangati (bojadisati).
Rašak se pravio od drvenih letava (jelovih ili od nekog drugog čvršćeg drveta). Ustvari postoje tri letve od koje se sastojao rašak. Glavna letva dužine je do 80 cm, a širine oko 6 cm. Sa svake strane te glavne letve pričvršćena je po jedna letva po sredini, tako da postoje dva kraka na svakoj strani, te se na taj način može s obje strane premotavati pređa i na taj način dobivaju se macete, koje su nazivali kančila pređe.
Ponekad je pređu trebalo obojati. Pređa se bojala u kančilima. Poslije bojanja pređa bi se ponovo premotavala u klupka. Da bi se od dobivene pređe moglo plesti, bile su potrebne igle i kanila. Igle su mogle biti raznih dimenzija, ovisno o tome, što se i kako trebalo plesti. Igle za pletenje su se pravile od žice, dok danas postoje igle od plastike. Pored igala za pletenje potrebno je bilo imati još jednu malu spravu, koja se nazivala kanilo. Kanilo se pravilo od suhog, tvrdog drveta. Kanilo se sastojalo od dva dijela. Gornji je bio širi, često i izrezbaren. Na gornjem širem dijelu bilo je probušeno, da se u njega može zadjenuti igla kojom se plete. Donji dio kanila bilo je tanji oblog oblika i taj donji dio bi se stavljao (zadjenjivao) za pas. U našem kraju pletenjem su se bavile isključivo ženske osobe. Pri pletenju većim iglama nije se upotrebljavalo kanilo.
Pored običnog pletenja postojao je još jedan poseban oblik pletenja, tzv. i kljičanje. Kod kličanja igle su bile zaobljene i na vrhu su imale jednu malu kukicu, i Igle se nisu stavljale u kanilo već su se držale u rukama i s njima se tako plelo. U nekim krajevima naše zemlje taj vid pletenja se naziva još i kukičanje.
Stan (krosna) je sprava na kojoj su se od vune, svile ili pamuka tkali razni predmeti koji su služili u domaćinstvu. Svaka obitelj nije imala stan. Stan su imale samo imućnije obitelji, od čega su imale veliku materijalnu korist. Čak se gledalo i to kad se neka djevojka udavala, ima li možda u kući stan koji će donjeti u dotu. Tkati na stanu nije mogla svaka ženska osoba, za obavljanje tog posla trebale su biti izučene osobe, a i sam postupak tkanja nije baš jednostavan, ali su taj posao naše prabake i bake dobro izučile i stručno obavljale. Ranije su se u Ivanbegovini pored krupne stoke gojile ovce i koze, žene su prele, plele i tkale. Danas su svi ovi zanati gotovo iščezli, tu i tamo možda se nađe još poneka žena da nešto oplete, ali ne od svoje domaće vune, već od industrijski obrađene pređe. Eto, s vremenom se mijenjaju ljudi i običaji, pa se mijenja lice i naličje sela i narodnih običaja.
