Pod vunom se podrazumijeva dlake dobivene striženjem domaćih ovaca. Kvaliteta vune se razlikuje po pasminama ovaca, a uglavnom se dijeli na dvije skupine i to:
♦ divlja ovca
♦ pripitomljena ovca.
Dlaka divlje ovce je gruba i nije za preradu te se ne koristi.
Pripitomljene ovce različitih pasmina uzgajaju se na svim kontinentima, a glavna podjela je:
♦ merino ovca
♦ cheviot (seviot) ovca
♦ crossbred (krozbred) ovca
Merino ovca daje najkvalitetniju dlaku, a najviše se uzgaja u Australiji.
Cheviot ovca potječe iz Engleske i dostaje rasprostranjena u Europi.
Crossbred ovca nastala je križanjem merino s cheviot ovcom u cilju povećanja prinosa vune, a najviše se uzgaja u Novom Zelandu.
Kod nas se uzgajaju vrste ovaca pramenka i cigaja. Nemaju kvalitetno runo za dobivanje finih vunenih niti za izradu vunenih tkanina, pa se uzgajaju više radi mesa i mlijeka.
Paška ovca je nastala križanjem merino ovce i pramenke.
Prema načinu dobivanja, vuna se dijeli na:
♦ runsku
♦ tabačku
♦ regeneriranu.
Runska vuna se dobiva sisanjem žive ovce.
Tabačka vuna se dobiva skidanjem vune s mrtvih ovaca i ima slabiju kvalitetu od runske.
Vuneni regenerat se dobiva rasčupavanjem starih vunenih krpa.
Nakon striženja ovaca vuna se klasira po dijelovima runa.
Poznato je ukupno 14 klasa koje se mogu svesti na 4 osnovne klase:
1. klasa – vuna s plećki
2. klasa – vuna s vrata, bokova i bedara
3. klasa – vuna s leđa, trbuha i stražnjih dijelova
4. klasa – vuna sa zatiljka i donji dio plećki.
Domaća klasifikacija svrstava vunu u skupine i to: fina, srednje fina, srednje gruba i gruba vuna.
Strižena vuna sadrži različita onečišćenja koja treba skinuti pranjem. Glavna nečistoća je sjera ili lanolin, a izgleda kao ljepljiva masa.
Osim sjere runo sadrži čičkove, slamu, grančice i druge biljne nečistoće.
Vunena vlakna su sastavljena od bjelančevine keratin.
Finoća vunenog vlakna kreće se između 4,5 do 18 dtex (Nm = 500 do 2000).
Duljina vlakna je različita i ovisi o pasmini ovce. Merino ima 25 do 80 mm duga vlakna, a cheviot i crossbred imaju i do 500 mm duljinu vlakna, ali su grublja.
Kovrčavost je karakteristično svojstvo vune i što je vuneno vlakno finije ono je kovrčavije.
Poslije odstranjivanja nečistoće, i pranja vune ona se rasčupava i češlja. Češljati se može ručno na “gargešama” ili strojno u vlačari vune.
Poslije češljanja pristupa se predenju vune i dobivanju različitih vrsta pređe, ovisno o namjeni.
Prirodna boja vune je bijela, sivkasta ili crna. Bojanjem se dobiva boja po želji. Bojati se može prirodnim bojama ili kemijskim pripravcima.
